TY - JOUR ID - TI - Difference in the weights of cracking crowds in the allowance for Ibn Sayda (d. 458 AH), part three / semantic study اختلاف أوزان جموع التكسير في المخصص لابن سيدة (ت 458 هـ) الجزء الثالث / دراسة صرفية دلالية AU - منار خالد بادي منار خالد بادي PY - 2018 VL - 14 IS - 27-2 SP - 85 EP - 103 JO - Journal of Misan Researches مجلة ابحاث ميسان SN - 18156622 27897354 AB - 'in alghayat mn hdha albahth hu takid hqyqt lighawiat mufaduha 'in allughat alearabiat lughat hrrt wulisan natiq bila qywd, wamae dhlk f'innha takhdae lidawabit qiasiat ealaa almustawaa alnahwii walsarfii walsuwtii waldilalii wahadha ma ainmazat bihi, faealaa alrghm min hadhih aldawabit tafaraeat mufradatuha watanawaeat hataa tajawazat kl alhudud alty thddha ean hadhih aldiyibajat allughawiat alty tarfud alhawajiza, wakhayr dalil ealaa dhlk altabayun alsarfii aldhy 'iinmazat bih sur jumue altaksir fi maejam (almkhss) liaibn sayidat almutawafaa (458 h) - aljuz' althalth- aldhy la nukad najid fih surat jame mufaradat lilfazi almfrid, faqad wajadna tnweaan jmeyaan yatarawah bayn althalath sur wal'arbae fama fwq, walam yakun hdha altanawue aetbatyaan bal ja' wfqaan lildilalat aleamat alty yataqabaluha allafaz wayastaltifuha aleaqlu, wlel hadha hu alssr fi altafarud aldhy lamasnah fi (almkhss) ean baqy almuejamat allughawiat alty turid allafaz aqtsaraan ealaa alaistitrad allaghawi, faqad aietamad abn sayidat fi bayan sur jumue altaksir almutabayinat srfyaan ealaa 'iimkaniat hasriha fi haql dilaliin wahid, wakayf la wahu alqayl: ((fashrbt nafsi ean dhlk 'iilaa 'an 'ajmae ktabaan mshtmlaan ealaa jmye ma saqat 'ily min allughat 'iilaa ma la bal bih ... hataa sar kalfasl aldhy tatabayan bih al'anwae min taht aljins

إنّ الغاية من هذا البحث هو تأكيد حقيقة لغوية مفادها إنّ اللغة العربية لغة حرّة ولسان ناطق بلا قيود، ومع ذلك فإنّها تخضع لضوابط قياسية على المستوى النحوي والصرفي والصوتي والدلالي وهذا ما انمازت به، فعلى الرغم من هذه الضوابط تفرعت مفرداتها وتنوعت حتى تجاوزت كلّ الحدود التي تحدّها عن هذه الديباجة اللغوية التي ترفض الحواجز، وخير دليل على ذلك التباين الصرفي الذي إنمازت به صور جموع التكسير في معجم (المخصص) لابن سيدة المتوفى (458 هـ) – الجزء الثالث- الذي لا نكاد نجد فيه صورة جمع مفردة للفظ المفرد، فقد وجدنا تنوعاً جمعياً يتراوح بين الثلاث صور والأربع فما فوق، ولم يكن هذا التنوع اعتباطياً بل جاء وفقاً للدلالة العامة التي يتقبلها اللفظ ويستلطفها العقل، ولعلّ هذا هو السّر في التفرد الذي لمسناه في (المخصص) عن باقي المعجمات اللغوية التي تورد اللفظ اقتصاراً على الاستطراد اللغوي، فقد اعتمد ابن سيدة في بيان صور جموع التكسير المتباينة صرفياً على إمكانية حصرها في حقل دلالي واحد، وكيف لا وهو القائل: ((فاشربت نفسي عن ذلك إلى أن أجمع كتاباً مشتملاً على جميع ما سقط إليّ من اللغة إلا ما لا بال به ... حتى صار كالفصل الذي تتباين به الأنواع من تحت الجنس ER -